Bu fotoğraf ve bilgiye yeni rastlıyorum.
Kartpostal kolleksiyoncularınca satışa çıkarılan bu fotoğrafın arkasında İngilizce olarak;
"Kürtlere karşı Türk Hava Kuvvetlerini yöneten" diye tanıtılıyor:
"Binbaşı Cevdet Bey, Ararat Dağı çevresinde Kürt isyancılara karşı yapılan çatışmalarda Türk Hava Kuvvetlerine komuta etti. /8-9-1930"
Ağrı Direnişi (1929-1930) sırasında Türkiye'nin Zilan Deresinde yaptığı katliam derin izler bırakmıştır. Yaklaşık 15 bin kişi katledildiği bu harekatta, savaş uçakları direnişçileri ve sivil halkı ağır bombardımana tabi tutarak imha etmiştir.
Türk Genelkurmayının verilerine göre 80 savaş uçağı kullanılmıştır.
O günlerin Cumhuriyet gazetesi (16.7.1930), övünerek şöyle yazmaktadır:
"Ağrı Dağı tepelerinde tayyarelerimiz şakiler üzerine çok şiddetli bombardıman ediyorlar. Ağrı Dağı daimi olarak infilak ve ateş içinde inlemektedir. Türk’ün demir kartalları asilerin hesabını temizlemektedir. Zilan Deresi ağzına kadar ceset dolmuştur."
Buna göre Teyyareci Cevdet Bey'in bu katliamın yürütücülerinden önde gelen biri olduğu anlaşılıyor.
Dersim'i bombalayan Sabiha Gökçen kadar ünlü olmayan Tayyareci Cevdet Bey'in "Hava Şehitleri" albümünde 26 Ocak 1931 tarihinde "Diyarbakır'da Junkers'le eğitim uçuşu yaparken şehit olduğu" yazılı. Hem de rütbesinin o kadar da büyük "Major" falan değil de Hava Pilot Astsubay Başçavuşu olduğu görülüyor.
Öldüğünde soyadı kanunu çıkmadığı için "Bey" olarak kalan Tayyareci Cevdet, 1908 Manastır doğumluymuş, sivil havacılıktan Askeriyeye geçmiş.
Daha önce Ağrı ve Zilan katliamlarıyla ilgili araştırmalarda bu isme ve bu bilgiye rastlamadığım için bilgiler doğrulamaya muhtaç görülebilir.
O dönem basına yansıyan tek "Tayyareci" ölüm haberi yine Cumhuriyet gazetesinin 16 Temmuz 1930 tarihli sayısında ana sayfada, "Tayyareci Sait Bey, dün düşerek şehit oldu. Arkadaşı Galip Bey hafifçe yaralandı." diye vermektedir.
2014 yılında Belediye Başkanı Sırrı Sakık, Ağrı'daki Hava Şehitleri Anıtı'nın kaldırılması için yaptığı açıklamalar sırasında yapılan tartışmalarda da bu konu gündeme gelmiş fakat anıtın Ağrı-Zilan katliamıyla ilgili olmadığı ileri sürülmüştü.
Keza Tayyareci Cevdet Bey'in henüz harekatın tümüyle bitmediği bir süreçte uçağının düşerek ölmesi de bununla ilgili olabileceğini düşündürüyor.
Yorumlar
Yorum Gönder