1917 Ekim Bolşevik devriminden sonra ilan edilen "Kendi Kaderini Tayin Hakkı"nı kullanarak bağımsızlığını ilan eden ilk devletlerden biri de Ermenistan'dır.Osmanlı Devletinin 3. ordusunun Batı Ermenistan'ı yeniden işgalini Serdarabat'daki direnişle durdurulmasının ardından 28 Mayıs 1918'de yani 100 yıl önce bugün kendisini bağımsız bir Cumhuriyet olarak ilan etmişti.
Gürcistan ve Azerbaycan'la kısa bir süre Transkafkasya Federasyonu içinde bulunan Ermenistan; Azerbaycan'daki Musavatcıların Osmanlı İmparatorluğu ile anlaşmaları; Gürcistan'ın ise Almanya ile ittifaka girmesi üzerine dağılan Federasyonunun içinden bağımsızlığını ilan etti.
1915 Soykırımının ardından Doğu Ermenistan'da küçük bir alanda bağımsızlık ilan etme olanağı bulan bu cumhuriyet daha sonra SSCB'nin bir ögesi olarak yaşamına devam etti. Taki 1991'de SSCB'nin dağılması ve yeniden bağımsızlık ilan edilene kadar.
SSCB'de ulusal sorunların nasıl çözüldüğü (veya çözülemediği), Kendi kaderini tayin, ulus devlet, milliyetçilik, ve doğuda ulusal kurtuluş hareketlerinin akıbetleri üzerine gerekli hassasiyetle durmak bugün için öğretici derslerle doludur.
Oldukça uzun olan bu konuyu kısaca bağlamak için başımdan geçen şu anekdotu aktarayım:
2007'de Ermenistan ile Türkiye arasındaki sınır kapısının açılması, ilişkilerin "normalleştirilmesi" tartışmaları yapılıyordu. Yani "Ermeni açılımı"nın tartışıldığı günlerdeydi.
Bir TV programında ayak üstü bana da sormuşlardı:
"-Ermenistan'la sınır kapılarının açılması hakkında ne düşünüyorsunuz?"
Hani ben de sosyalistim, enternasyonalistim, ulusal sınırların kalkmasından yanayım ya;
"-Sınır kapılarının açılması bir yana, arada hiç sınır olmamasını tercih ederdim!" diye cevapladım. Cevabımın çok yerinde olduğuna emindim.
Bir arkadaşım beni hemen uyardı.
"-Aman hocam ne yapıyorsun? Türkiye ile Ermenistan arasında sınır olmasaydı, şimdi orası da çoktan işgal edilmişti!..."
Arkadaşımın bu cevabını hiç unutmuyorum, Evet, işin doğrusu buydu. Eğer Ermenistan o gün bağımsızlığını ilan etmemiş ve kendini savunamamış olsaydı bu gün o küçücük alanda da bir yaşam şansı bulunmayacaktı...
Kıssadan hisse: Özgürlük ve bağımsızlık bütün halkların, toplumların ve bireylerin hakkıdır... Kutlu olsun...
Yorumlar
Yorum Gönder