ALMANYA, 03/12 2004 —
Rapora Yekîtîya Ewrûpayê ya Pêşketinê nîşan dide ko Tirkîye dê di 17ê Çileya Pêşîna
2004an de karibe tarîxeke mizakereyan bistîne. Heger bi derengî jî bixebite,
pêvajoyeke hiqûqî û sîyasî heye û ev pêvajo li gora endametîya tam hatiye
eyarkirin. Girankirina wê, heta rawestandina wê mimkun e, lê pir zor e ko bi
temamî ji holê bête rakirin. Loma jî feyde tê de heye ko em hesabên xwe yên ji
bo demeke dirêj li gora vê yekê bikin.
Ez di vê mijarê de
naxwazim tercîhekê bikim. Lewre heta ko Kurdistan weke mêtingehekê di hindurê
“Tirkîyeyê” de be, bi ya min, ne di cîh de ye ko mirov ji bo “Tirkîyeyê”
tercîhekê bike. Ji bo min ji Tirkîyeyê bêtir, bê Kurdistan dê bibe çi û nebe çi
balkêştir e. Bê guman, endametîya YEyê dê rewşa Kurdistanê jî tayin bike û pir
giring e, lê bawerîya min ew e ko divê kurd xwedîyên nerîneke siyasî ya weha
bin ko ew bi xwe di navendê de bin.
Ji bo metoda têgîhiştin û
çareserkirinê, ji wê nerîna bi Tirkîyeyê ve endekskirî ko dibêje; endametîya
“Tirkîyeyê” ji bo Tirkîyeyê çi qezencê peyda dike û ji vê çi para me dikeve
bêtir, pêşkêşkirina perspektîfeke ko tevahîya Kurdistanê û girêdanên wê yên
demnêz û demdûr derdixîne pêş, hîn rasyonletir e.
Feyde tê de heye ko
rêxistin, kes û dezgehên ko li ser navê hêlên civaka kurd ên cur bi cur
siyasetê dikin, berî hertiştî bi awayekî global berê xwe bidin vê pirsê. Em ne
mecbûr in ko pirsa kurd li gora rewşa dewletên mêtingehkar tarîf bikin û
daxwazên xwe li gora vê tesbît bikin. Kurd di mahneya xwe ya giştî de neteweyek
in, gel in û welatekî wan heye ko navê wî Kurdistan e. Mafê vî neteweyî heye ko
li welatê xwe azad be û qedera xwe bi xwe tayin bike. Heger sînorê
hemû daxwazên me yên siyasî, ne li ser bingehê “naskirina nasnameyê”, tew qet
ne di çarçoveya mafên ferdî û hwd de, lê li ser bingehê tayinkirina qedera xwe
ya bi destê xwe be, dê mahneyeke wê hebe.
Li Tirkîyeyê tu statuyeke
kurdan tune ye. Tew Kurdistan ne mêtingeh e jî. Ji ber vê yekê, ji bo
Kurdistaneke ko di zikê Tirkîyeyê de têkeve YEyê, dê zehmettir be ko bêyî bi
temamî wenda bibe, ji vê derê derbikeve.
Loma jî endametîya Komara
Tirkîyeyê ya bi vî halî, di menfaeta wan de ye, lê ne di lehê me de ye... Lê
neketina wan a YEyê jî ne di lehê me de ye.
Rapora Yekîtîya Ewrûpayê
kurd li ser bingehê “mafên hindikayîyê” tarîf kirine û YEyê di belgeyên xwe yên
bingehî yên heta niha de jî ji derveyî konsepta “mafên mirovan” tu konsepteke
din dîyar nekiriye. Ev yek ji bo helwêsta Ewrûpayê ya di warê pirsa kurd de
fikrekê dide mirovî.
Bê şik, normên Yekîtîya
Ewrûpayê di her halî de, li gel nerînên Komara Tirkîyeyê yên nijadperest û
kurdnenas bi tu awayî naguncin. Pir eşkere ye ko ji alîyê nasnameya gelê kurd
ya etnîkî ve, ew ê mecbûr bimîne ko dev ji wan polîtîkayên xwe berde ko li ser bingehê
înkarkirinê hatine avakirin. Ji xwe, ji ber vê ye ko Tirkîye bê rawestan minaqeşeyên
“binnasname – sernasname” û “hindikayî – unsûrê eslî” dike û dixwaze vê rewşê
formule bike.
Bê şik, bi endametîya
Tirkîyeyê ya YEyê ve di warê çareserkirina pirsa kurd de, dê hin başkirin bêne
peyda bibin. Lê belê, ma bedela van “başkirinan” dê li welatê xwe heta û heta
berdana dev ji azadîya xwe û serdestîya xwe be? Gava mirov bala xwe dide
welatên YEyê ko pirsên neteweyî hê jî mîna bi awayê dema berê berdwam in, hingê
mirov digîhêje wê qenaetê ko ji bo xweşbînîya kurdan tu sedemê nabîne. Pirsên
Îrlanda, Bas û Korsîkayê hê jî berdewam in. Di pêvajoya belavbûna Yûgoslavyayê
de, di warê pirsên neteweyî de, helwêsta YEyê ya bêkêr û durû hê jî di bîra
mirovan de ye.
Rêya Yekîtîya Ewrûpayê ji bo tevgera kurd ya neteweyî û demokratîk guhartinên dê giring peyda bike. Ya yekem ew e ko bakurê Kurdistanê dê bi rêya Tirkîyeyê bibe mêtingeha Ewrûpayê ya hevbeş.
Divê mirov li ser encamên
wê yên demdirêj raweste ko sînorên YEyê dê bigîhêje wan sînorên sunî ko
Kurdistan dabeş kiribû. Ev ji alîyekî ve dikare bête mahneya ko dabeşkirina
Kurdistanê dê kûrtir bibe û ji alîyê din ve jî dikare li herêmên kurdan yên
federal ko di bin destên Iraq û Îranê de ne, zorê bide hewesên ko dixwazin di
rêya kurt re “daxilî sînorên YEyê” bibin. Ji ber vê yekê jî ev tête wê mahneyê
ko YE li Rojhilata Navîn êdî di pirsa Kurdistanê de, dê bibe yek ji wan mixetab
û terefdarên eslî.
Divê tevgera kurd ya
neteweyî bi van senaryoyên muhtemel û bi hesabên ko qayişkêşîya navbera YE û
DAYê jî dikare xurt bibe, serê xwe bi stratejî û polîtîkayên alternatîf biêşîne.
Divê tevgera kurd ya
neteweyî YE jî bike mixataba xwe û têkoşîna xwe ya bidestxistina statuya siyasî
bilind bike. Daxwaza herî kêm ew konsepta self-determînasyonê ye ko ku
kurd tê de neteweyek in û Kurdistan jî welatek e... Heger Tirkîye bêyî
ko tu statuyekê bide kurdan, karibe têkeve YEyê, bi rastî jî heyfa wan eziyetên
ko ev 50 sal in em dikişînin.
-----------------------------------
Ev nivîs ji alîyê Mustafa Aydoganî ve ji tirkî hatiye wergerandin
Yorumlar
Yorum Gönder