"YOLUMUZ" (Naş Put)

(Rus Sosyal-Demokrat İşçi Partisi Trabzon Komitesi'nin Yayın organı - 1917)

1.Dünya Savaşında Osmanlı ordusunun Sarıkamış yenilgisinin ardından Çarlık Rusyası, tüm doğu Karadenizi işgal etmişti. Trabzon 18 Nisan 1916'da Rus işgaline girdi. 1917 Ekim devrimi ile Bolşeviklerin savaştan çekilme ve işgal edilen yerleri bırakma kararıyla 24 Şubat 1918 şehirden çekildiler.

"Yolumuz" gazetesi 1917 yılında Bolşevik Partisini bölge komitesi oluşturup, yayın yapabilecek ve genel kurul toplayacak kadar Trabzon'da örgütlenmiş olduğuna tanıklık ediyor.

Daha önce hiç bir yerde adına rastlamadığım Rusça bu gazetenin 25 Eylül 1917 tarihli 15. sayısının görselleri var aşağıda... Rus Halk Kütüphanesi arşivinde sadece bir sayısı var.

Başlıkta gazetenin RSDİP Trabzon Komitesinin yayın organı olduğu belirtiliyor; "Bütün ülkelerin proletaryası birleşin!" sloganı yazılı. Fiyatı da 10 kapik...

Hemen ilk sayfa ve ilk haberde RSDİP Trabzon örgütünün genel kurul toplantı çağrısı yapılmakta. 25 Eylül 1917 günü, komite üyelerinin saat 19.00'da Merkez Telefon istasyonunun yanındaki Özgürlük Meydanında toplanıp konuşacakları; 26 Eylül günü akşam 7'de de Yunan Tiyatrosunda genel kurul toplantısı yapılacağı belirtiliyor. Toplantının önemine binaen üyelerin tam zamanında ve tam katılımlarının önemi belirtiliyor.

Gündem Nisan 1917'de Çar'ın devrilmesinden sonra kurulan geçici hükumetteki koalisyon ortaklığına tamam mı devam mı tartışılacağı anlaşılıyor. 6 aylık deneyimine bakılırsa bunun daha fazla sürdürmenin anlamsız olacağı savunuluyor. Soru şu: Sosyalist demokraside burjuvazinin temsilcileriyle iktidar paylaşılmalı mıdır?

Bir ay sonra Bolşeviklerin iktidara el koyacakları düşünülürse, gazetenin bu haberi, RSDİP yerel komitelerinin bu çıkışa hazırlandıklarını da gösteriyor.

Gazetede birbiri ardına imzalı yazılar da yer alıyor. Bazılarında sadece Baş harfler, kısaltmalar veya rümuzlar kullanılmış.

"Devrim ve Aydınlanma" / Vartapetyan.
"Acil Soruşturma Komisyonu" / A. Serebrovski
"Gelecek ve Sonrası" / Pe- Şa
"Kral" (şiir) / Keneman
"Don'da Olanlar" / Seni
Şiir / Nekrasov
"Baskı İnceleme"
"Öyleydi ama artık öyle olmayacak" / Ş.
"Memurlar Sendikasının Anısına" / S. Pankratov.
"Petrograd Sevyetinde Kriz" / A. Serebrovski

Bu sayıda Trabzon'un yerel sorunlarına dair herhangi bir yazı görülmüyor. Ancak Kafkasya Ordusu'nun faaliyetleri hakkında değinmeler var.

Bolşeviklerin Ekim 1917 Devrimi'yle işgal bölgelerinden çekilme kararıyla birlikte "Kendi kaderini tayin hakkı" uyarınca birçok yerde yerel meclisler, yerel komiteler yönetimi devraldı. Trabzon'da da Rum, Ermeni ve Türk toplumunun temsilcilerinden oluşan bir konsey (Sovyet) yönetimi oluşmuştu.

Ne var ki Osmanlı Ordusunun şehri geri almasıyla bu yönetim uzun ömürlü olamadı.

Acaba Trabzon'daki bu Bolşevik örgütlenmesinin Rum, Ermeni ve Türklerden oluşun hücreleri var mıydı? Yoksa sadece Rus askerleri arasındaki bir örgütlenme miydi?

Çok değil iki yıl sonra 1919 Pontus soykırımının başladığını, dört yıl sonra da Mustafa Suphi önderliğindeki TKP'nin öncü kadrolarının Trabzon'da boğdurulduklarını anımsayınca, insan "nereden nereye" demeden edemiyor.

[NOT: Rusça bilen arkadaşlardan bu sayıyı Türkçeye çevirmek isteyen arkadaşlar olursa, kendilerine messenger veya e-mail yoluyla yüksek çözünürlükteki imaj dosyaları -pdf, jpg- olarak gönderebilirim.]