 | ||
    |
Soldaki haritaların üzerine tıklayarak büyük biçimlerini görüntüleyebilirsiniz..
© Haritalar Gelawej’in ve Ömer Tuku’nun yazılı izni olmadan yeniden yayınlanamaz. İzin alındıktan sonra kaynak belirtilerek kullanılabilir.
| |
1956 TARİHLİ YER İSİMLERİ HARİTASI ÜZERİNE
Etnik yok etme ve eritme politikasının sistemli bir parçasını da yerleşim birimleri ve coğrafyadaki tarihsel isimlerin sistemli olarak Türkleştirilmesi / değiştirilmesi oluşturmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti döneminde Kürtçe, Ermenice, Yunanca, Süryanice... gibi yerli halk ve kültürlere ait tarihsel isimlerin çeşitli vesilelerle değiştirilerek Türkçe isimler konulması temel bir politikadaydı. [Örneğin Dersim adının “tedip ve tenkil” operasyonundan sonra Tunceli yapılması gibi.]
11 Mayıs 1959 yılında ise kabul edilen bir kanunla bu çaba tüm alanları kapsayan bir kampanyaya dönüştürülerek sonraki yıllarda hemen bütün köylerin isimleri “Yabancı Adları Değiştirme Komisyonu” tarafından masa başında uydurulan Türkçe isimlerle değiştirildi.
Bu isimler “yabancı” değil, tersine binlerce yıl bu coğrafyanın en eski ve yerleşik halklarına ait isimlerdi.
Gelawej, isim değiştirme kampanyası başlamadan önce 1956 yılında TC Harita Umum Müdürlüğü tarafından yayınlanan ve 1936 yılındaki verilerle bir kısmı değiştirilmiş bir kısmı da henüz orijinal isimlerini koruyan yer isimlerini gösteren haritayı güncel tartışmalara ışık tutması dileğiyle okuyucularıyla paylaşıyor.
Harita, araştırmacı yazar Ömer Tuku’nun, 19 Haziran 1989 tarihinde Federal Alman Parlamentosu’na Türkiye’deki insan hakları konusunda bilirkişi olarak sunduğu raporun ekinde yer almaktadır. O tarihte Parlamento’nun İnsan Hakları Komisyonu Türkiye’deki insan hakları üzerine uzmanlardan rapor isteyerek onları dinlemişti. Bir örneği Bundestag arşivinde bulunan [Deutscher Bundestag, 11.Wahlperide, 3.Ausschuss, Unterausschuss für Menshenrechte und Humanitäre Hilfe, 712 – UA2 – 2401, 19 Juni 1989] haritayı kendi arşivinden çıkararak bizlerle paylaşan Ömer Tuku’ya çok teşekkür ediyoruz.
Harita 1936 yılında hazırlanmış ve üzerinde şoşe ve mülki teşkilatların revizyonu yapılarak 1956 yılında TC Harita Umum Müdürlüğü tarafından yeniden basılmış.
1956 yılına kadar (henüz büyük değiştirme kampanyasından önce) orijinal isimlerini koruyan yerleşim yerleri, dağ ve nehirlerin isimlerini haritadan görebilmek mümkün. Köylerin Kürtçe isimleri önemli bir kesimi de halen orijinallerini korumaktadır.
O tarihe kadar Türkçe isim takılmış yerlerin ise eski isimleri ile birlikte yazıldığı görülmektedir. Örneğin Şemdinli (Navşar), Yüksekova (Dize - Gewar), Mazıdağı (Şamrah), İdil (Hazağ), Eruh (Dih), Kızıltepe (Koçhisar), Kahta (Koluk), Genç (Darahini), Bozova (Hüvek), Akçadağ (Arga), Yumurtalık (Ayas), Saimbeyli (Haçin), Perşembe (Vona), Ömerli (Masert), Bingöl (Çapakçur), Tunceli (Kalan)...
Harita, tarihsel bir belge olarak belli bir dönemin izlerini ortaya koymaktadır. Bu haliyle de kendinden önceki tarihlerin Türkçeleştirme çabalarının izlerini taşır. isimlerin orjinallerinin daha da önceki tarihlere gidilerek, yazılışlardaki bozulmalar da dahil araştırılmasına ihtiyaç vardır.
Sitemiz, etnik yok etme kampanyasının bir uzantısı olarak Türkçeleştirilmiş yerleşim yerleri ve coğrafik adların orijinal isimlerinin geri alınması için kampanya yürütmekte. “İSİMLERİMİZİ GERİ İSTİYORUZ” kampanyasında, bu konuyla ilgilenen kişi, kurum ve inisyatiflere kaynak ve bilgi sunmak amacıyla önümüzdeki aylarda, ismi değiştirilen yerleşim birimlerinin, orijinalleri ve etimolojik kökenlerini birlikte gösteren tam bir listesini hazırlamaya çalışıyoruz.
Bu konuda bilgi paylaşımını geliştirmek, konunun ciddiyetine uygun bir biçimde sağlıklı verilerle dökümantasyon çalışması yapmak gerektiğini düşünüyoruz.
30 Mayıs 2009
Gelawej
|
Yorumlar
Yorum Gönder